Prof. Dr. Oğuz POLAT Son yıllarda sigorta şirketlerinin aktivite
alanlarını büyütmesiyle beraber adli bilimler ile ilişkilerinin de geliştiği
gözlenmektedir. Buradaki temel sebep sigorta poliçesinde beyana dayalı işlemlerin
sonrasında tazminat ödenmesi için o beyanın doğruluğunun ispatı
gerekliliğidir.
Uygulamada da; yaşam sigortalarında otopsi
yaparak, sağlık sigortalarında tıbbi uygulama hataları olup olmadığına bakarak,
maluliyet hesaplarının yapılmasında, trafik kazalarında olaya adli mekanik
açısından yaklaşarak yapılan çalışmalar, adli bilimleri sigorta sektörü için
vazgeçilmez boyutlara taşımıştır.
Son yıllarda özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde
bu tip çalışmaların çok arttığı ve adli tıp uzmanlarınca yürütüldüğü
görülmektedir. Adli sigortacılık olarak da isimlendirilen bu çalışmaların
özellikle maluliyet hesaplamaları, tıbbi uygulama hataları ve sigortalı tedavi
giderlerinin hesaplanmasında, sigorta şirketlerine önemli geri dönüşlerin
sağlandığı görülmektedir.
Ülkemizde yeni yeni çok kısıtlı düzeylerde
bazı sigorta şirketlerince adli sigortacılık uygulamalarına başlanmıştır.
Başlıca çalışma alanları şunlardır:
- Tıbbi Uygulama hataları olgularında kusurluluk
- Maluliyet hesaplanması
- Dolandırıcılık hesapları
- Travma olgularında nedensellik
- Hukuksal dava prosedürleri
- Sigortalı tedavi giderleri
- Trafik kazalarında adli mekanik
danışmanlığı
- Tıbbi hasar danışmanlığı
Aşağıda adli sigortacılığın başlıca konuları
anlatılmıştır.
1. Malpraktis
dosyaları: Adli tıp uzmanları multi-disipliner boyutta tıbbi uygulama
hataları (malpraktis) olgularını incelemekle görevlidir. İhtisas alanları
içinde olan hekim yaklaşımları -hastada gereksiz ve yanlış uygulamaların
yapılmış olması veya kusurluluk olup olmadığının bulunması boyutunda adli tıp
uzmanları tarafından verilecek bilirkişi raporları belirleyicidir. Adli tıp
uzmanları bu konuda eğitimli ve deneyimlidirler.
2. Maluliyetler
(heyet raporları) hesaplanması: Bu hesaplamalar artık Avrupa Birliği üyesi
ülkelerin de kullandığı özürlülük hesap cetveli ile hesaplanmaktadır. Eskiden
beri kullanılan SSK hesaplamaları
standarda uymamaktadır. Özellikle uluslar arası ilişkilerde ve olgularda
bu hesaplamalar sonucu çıkan rakamsal veriler çok önemlidir.
3. Dolandırıcılık
dosyaları: Bu amaçlı düzenlenen, etkin değerlendirme için tıbbi bilginin
yanında adli mevzuat bilgisi ve
simülasyon deneyimi de gerektiren dosyalar.
4. Travma
dosyaları: Hastanın travmadan ötürü gelişen yaralanma ve ölüm olguları da adli
tıp uzmanının etkinlik alanına girmektedir. Kişinin durumunu ağırlaştırıp
ve/veya ölümüne sebep olan hastane veya doktorun nedensellik (illiyet) bağını
saptayıp rücu sürecinde olayı olması gerektiği gibi yönlendirme adli tıp
çalışma alanına girmektedir.
5. Tıbbi
konular: Bu da şirkete hangi durumlarda dava açılabilir, açılmaması için ne
yapılmalıdır, dava açılırsa, yönelim nasıl olmalıdır gibi konularda avukatlara
dava dosya içeriği hazırlamak için adli tıp yaklaşımı verilerek hukuk bürosu
destekleme çalışmaları yapılması adli tıp konularının kapsamındadır.
6. Sigortalı
tedavi giderleri: Sağlık kurumlarında yapılan tıbbi uygulama hataları
yüzünden sigortalının ödenen tedavi giderlerinin rücusu konusunda adli süreçte
danışmanlığı adli tıp uzmanları tarafından verilebilir.
7. Adli
mekanik: Trafik kazası meydana geldiğinde o kazanın meydana gelmesinde
mekanik kusurun ve sürücü yani insan faktörünün ne oranda hatalı olduğunun
saptanması yapılır.
8. Tıbbi
hasar danışmanı olarak adli tıp uzmanının kullanılması toplamda büyük bir
fark yaratacaktır. Adli tıp ihtisası
konularının kapsamı tam olarak tıbbi ekspertiz konularını kapsamaktadır.
Nasıl ki oto tamircisi veya yüksek makine mühendisi
olmak oto hasar eksperi olmayı beraberinde getirmiyorsa, ekspertiz ayrı bir
eğitim, sertifikasyon ve staj konusu ise doktor olmak da malpraktis, maluliyet,
sahtecilik, simülasyon, adli tıbbi mevzuat, kriminal olaylara yaklaşım
bilgisini getirmemektedir. Bunlar ayrı
bir uzmanlık olarak adli tıp uzmanlarının eğitim aldığı ve bildiği konulardır.
Ayrıca, şirketlerin rutin uygulamasında var
olan hasar kontrollerinin saha araştırmaları için emekli albay veya emniyet
mensuplarından kurulu dedektiflik şirketleri taşeron olarak kullanılmaktadırlar.
Şirketler, bu amaçla bu kişileri bünyelerinde çalıştırmaktadırlar. Adli tıp
danışmanı evrak incelemesi ile saha çalışması gerektiren durumları saptayabilir
ve saha çalışması karar verilen vakalar için
araştırmacıyı ne yapması, nelere dikkat etmesi gerektiği konusunda
yönlendirerek bu alanda da verimi arttırabilir.