ÇOCUK İSTİSMARI

Prof. Dr. Oğuz POLAT

Bütün Dünya’da “çocuk istismarı” ana başlığı altında toplanan çocuğa yönelik bu davranışları nasıl tanımlayabiliriz?

İlk sorulması gereken soru, hangi davranışlar çocuk istismarı kapsamına girmektedir?

“Çocuğun sağlığını ve her türlü gelişimini olumsuz yönde etkileyen davranışlar bu tip davranışlardır.”

İkinci soru kimler bunu çocuğa yapabilirler?

“Çocuklar kendilerine bakmakla yükümlü ebeveynleri yani anne-baba, büyükbaba, teyze, bakıcı  gibi kişiler tarafından buna maruz kalabileceği gibi okulda ya da işyerinde de bununla karşılaşabilir.”.

Ne şekilde görülebilirler sorusunun cevabı da; “Çocukların ve ergenlik çağındakilerin istismarı, fiziksel,  cinsel, duygusal olabileceği gibi, ihmal edilme şeklinde de görülebilir” şeklinde verilebilir.

Ama şu saptamayı çok net olarak ortaya koymak gerekir; “Çocuk istismarı, toplumun tüm kesimlerini ilgilendiren sosyal bir hastalıktır.”

İstismar değişik disiplinler içerisinde değerlendirilen multidisipliner çalışılan bir konudur. Medikal  yaklaşımlar, hukuksal yaklaşımlar, psikolojik yaklaşımlar ve sosyolojik yaklaşımların hepsi de temel   konuları oluşturan boyutlardır.

Çocuk istismarı konu olarak çok yönlü çalışmayı gerektirmesinin yanı sıra ayrıca bakış alanlarının farklı olmasından kaynaklanan tanım sorunu da yaşamaktadır. Araştırmacılar istismar boyutuna kendi  çalışma konumlarına ve bakış açısına göre yaklaşım göstermişler, bu da farklı tanımların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bunun  yarattığı en büyük sorun çocuk istismarının rakamsal verilerinden, görülme sıklığından bahsederken karşılaştırma yapılabilmesinin  birçok durumda mümkün olmamasıdır. Farklı tanımlar üzerinde  çalışılan aynı grupta farklı sonuçlar ortaya çıkmaktadır .

Fakat tanımların çok fazla olması ve ortak bir tanımın oluşabilmesi için Dünya Sağlık Örgütü 1985’de  toplanarak ortak bir tanımın oluşması için konunun uzmanlarını bir araya getirerek çalışmalar yapmış ve aşağıda okuyacağınız tanım Dünya Sağlık Örgütü’nün  tanımı olarak yayınlanmıştır.

Çocuğun, sağlığını, fizik gelişimini, psikososyal gelişimini  olumsuz  yönde  etkileyen bir yetişkin, toplumu veya ülkesi tarafından bilerek veya bilmeyerek yapılan davranışlar çocuk istismarı olarak kabul edilir.

Tanım aynı zamanda çocuğun istismar veya şiddet olarak algılamada veya yetişkinlerin istismar olarak kabul etmediği davranışları da içine alır. Davranışın mutlaka, çocuk tarafından algılanması veya yetişkin tarafından bilinçli olarak yapılması koşul  değildir .

Çocuk istismarı, çok geniş anlamda, belli bir zaman dilimi içerisinde bir yetişkin tarafından çocuğa o kültürde kabul edilmeyen bir davranışın uygulanmasıdır.Başka bir söyleyişle çocuğun büyüme ve gelişmesini olumsuz yönde engelleyen her türlü davranış çocuk istismarıdır.

Bu tip davranışların iki değişkene bağlı olduğu görülmektedir. Birincisi zaman içerisinde değişiklikler göstermesidir. Bundan 50 yıl önce normal kabul edilen bir davranışın bugün olması gereken  davranışın dışında kalması, çocuk istismarında çok önemli bir boyutu oluşturmaktadır.

İkinci faktör ise bu davranışların kültürler arasında farklılıklar göstermesi ve ülkeden ülkeye değişiklikler  göstermesidir .

Başlıca 4 tipte karşımıza çıkmaktadır:

1. Fiziksel  İstismar

2. Cinsel İstismar

3. Duygusal İstismar

4. İhmal