TIBBİ UYGULAMA HATALARI NEDİR?

Prof. Dr. Oğuz POLAT

Tıbbi uygulama hatalarının herkes tarafından kabul gören tanımı, Dünya Tabibler Birliği’nin 1992 yılındaki 44. genel kurulunda  yapmış olduğu tanımdır. Bu tanıma göre, ‘hekimin  tedavi sırasında standart uygulamayı yapmaması, beceri eksikliği veya hastaya tedavi vermemesi ile oluşan zarar’ olarak tanımlanmıştır.

Tıbbi uygulama hataları her ne kadar yanlış bir yaklaşımla hekim hatası olarak kullanılsa da tüm  sağlık ekibinin birlikte değerlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Tıbbi Uygulama Hatalarının  günümüzdeki biçimiyle modern tıbbın gündemine girmesi için oldukça uzun zaman geçmiştir. A.B.D. başta olmak üzere İngiltere ve Kanada gibi ülkelerde son dönemde  tıbbi uygulama hatalarından kaynaklanan yüksek tazminat cezaları gündeme gelmiştir.

Ülkemizde söz konusu davalarda ceza ve borçlar hukukunun genel kuralları geçerlidir ve “hata” veya “ihmal” den kaynaklanan zararların telafi edilmesi için özel bir hukuk sisteminin gerekliliği akademik çevrelerde uzun bir süredir tartışılmaktadır. Diğer yönden iddia eden lehine sonuçlanan davalarda tazminatların ödenmesi konusu ayrı bir sorun alanını oluşturmuştur.

Tıbbi Uygulama Hatalarında temel nedenler:

1. Dikkatsizlik: Bir tıbbi girişim sırasında yapılmaması gerekeni yapmaktır. Örneğin; oksijen yerine karbondioksit vermek, kan grubu kontrolü yapılmadan transfüzyon yapmak vb.

2. Tedbirsizlik: “Önlenebilir bir tehlikeyi önlemede yetersiz kalmak, geç kalmak, unutmak” olarak tanımlanır. Örneğin; alerjisi olduğu bilinen bir hastaya alerjiye neden olan ilacı kullanmak veya test dozunda da olsa anafilaktik reaksiyon beklenen hasta için gerekli araç-gereci hazır bulundurmamak.

3. Meslekte acemilik-yetersizlik: Meslek ve sanatın esaslarını ve optimal klasik bilgilerini bilmemek, temel beceriden yoksun olmak. Örneğin; hatalı entübasyon, fıtık ameliyatında femoral damar yaralamak, hatalı ilaç girişiminde bulunmak vb.

4. Özen eksikliği: Evrensel tıp değerlerini uygulamamak. Örneğin; kanamalı, hipovolemik şoka eğilimli hastayı bekletmek, yakın izlem gerektiren hastayı gerekli sıklıkla izlememek, eksik araştırma sonucu tanı hatasına neden olmak.

5. Emir ve yönetmeliklere uymamak: Kanun, tüzük, yönetmelik ve yetkili mülki amirin verdiği emirlere uymamak. Örneğin; acil hastaya bakmamak, bilimsel tedavi dışında bir tedaviyi uygulamak, işkenceye göz yummak veya yardım etmek, icap nöbetine çağırıldığında gelmemek

Son yıllarda tıbbi uygulama hataları olgularının adli bilirkişiliği gerektiren olguların en başında geldiğini  söylemek gerekiyor.